خلاصه کارگاه روان شناسی : مقدماتی بر نظریه آدلر

آلفرد آدلر در طراحی و پرورش روان شناسی فردی تحت تاثیر پاره ای عوامل فلسفی ، سیاسی و اجتماعی بود. مهمترین عواملی که بر او تاثیر گذاشتند ، روانکاوی و فلسفه وایهینگر ، فمنیسم ، عدالت اجتماعی ، کل نگری و پیشگیری بود. در این مطلب ، خلاصه آنچه در کارگاه روان شناسی : مقدماتی بر نظریه آدلر گذشت را با هم مرور خواهیم کرد. البته ، بسیاری از این نوشته ها را با استفاده از منابع موثق ، سعی کرده ام بسط دهم و برخی مطالب گفته شده در کارگاه هم حذف شده اند. 

خلاصه کارگاه روان شناسی فرویدی : واپس ارنی و مکانیسم های دفاعی

در یکی از کارگاه های روانشناسی برای عموم که در آن شرکت کرده بودم ، مطالبی را درباره فروید و نظریه روانکاوری و نظام آن آموختم که در نوشته های قبلی درباره آن توضیحاتی کوتاه را بیان کردم. در این نوشتار به قسمت مربوط به مکانیسم های دفاعی و بحث کلیدی آن واپس رانی می پردازم : 

---

 واپس رانی و مکانیسم های دفاعی

نظریه واپس رانی ، سنگ بناو اساس روانکاوی است. زیر تمام مکانیسم های دفاعی ، یادزدودگی نهفته است که همچون بازتاب ها ، اضطراب را دفع کرده و با افکار ، احساسات ، آرزو ها ، امیال و تکانه های نامقبولی که معرف تعارض ساختارهای شخصیت هستند ، برخورد میکند. بنابراین ، واپس رانی یک نوع فراموشی هدفمند ولی ناهشیارانه است. رایجترین مکانیسم های دفاعی به شرح زیرند :

مکانیسم دفاعی انکار

انکار ، امتناع از پذیرش جنبه دردناک و رنج آور و واقعیت و حفاظت از خود در برابر واقعیت ناخوشایند از طریق ادراک نکردن آن است. برای مثال وقتی خانواده شخص معتاد با او برخورد میکند ، در جواب می گوید : «من زیاد مواد می زنم و هروقت بخواهم می توانم مصرف ک موادم را ترک کنم.» خانواده اش از او می خواهند فورا مصرف مواد را کنار بگذاردو او می پذیرد. وقتی دوباره نشئه می شود ، خانواده اش با او برخورد کرده و او را متهم میکنند که زیر قولش زده است. شخص معتاد این بار میگوید : «نخواستم مصرف مواد را کنار بگذارم» یا مادری که مطلع می شود پسرش در جنگ کشته شده می گوید : «نه . این حقیقت ندارد . اشتباه می کنید.»

مکانیسم دفاعی درون فکنی

درون فکنی ، جذب یک شی در خود و الحاق آن به خود است. همانند سازی با پرخاشگر ، یکی از شیوه هایی است که کودک با آن از خودش در برابر اضطراب اختگی مرحله ادیپی دفاع میکند. نمونه دیگر ، مادر خانم ایکس ، پرستار فداکاری است که به شکل غیر منتظره ای می میرد. لیزا سال بعد تصمیم میگیرد رشته روزنامه نگاری را رها کند و وارد حرفه پرستاری شود ، بی آن که بداند این تغییر رشته با مرگ مادرش رابطه دارد.

مکانیسم دفاعی دلیل تراشی

توچیه عقلانی افکار ، آرزوها یا رفتار های نامقبول است – مثل پنهان کردن انگیزه های حقیقی از طریق توضیحات دلگرم کننده و اطمینان بخش. برای مثال ، آقای بی ، در تیم دبیرستان انتخاب نمی شود. آقای بی به جای پذیرش احساسات عذاب آور همراه این طرد و کنار گذاشته شدن ، به خودش می گوید واقعا نمی خواسته عضو این تیم درجه دو شود.

مکانیسم دفاعی واپس روی

برگشتن به سطحی از کارکرد که نسبت به سطح فعلی ، ناپخته تر و کودکانه تر است. مایکل بر سر مسئله کم اهمیتی با جان بگوبگو می کند و با عجله به اتاق خوابش می رود ، سرش را زیر ملافه می برد و منتظر می ماند تا یک نفر بیاید و او را آرام کند.

برای مطالعه این مطلب به صورت کامل به لینک زیر مراجعه کنید:

خلاصه کارگاه روان شناسی فرویدی : واپس ارنی و مکانیسم های دفاعی

خلاصه مراحل روانی جنسی در کارگاه روان شناسی روانکاوی از نگاه فروید

در مطلب قبلی از کارگاه روانشناسی گفتم که درباره مباحث فروید در آن بحث می شد. در این کلاس ها که جزو  کارگاه های روانشناسی برای عموم محسوب می شد ، مطالبی را درباره فروید و نظریه روانکاوری آموختم که در این نوشتار سعی میکنم خلاصه ای از آن را برای شما ارئه دهم :

مراحل روانی جنسی که در کارگاه روانشناسی مطرح شد

شخصیت انسان در جریان یک رشته مراحل منظم و قابل پیش بینی زیستی رشدی که ترتیب زمانی داشته و هر یک ، چالش های خود را دارند ، پخته می شود. این که شخص مراحل دهانی ، مقعدی ، آلتی (ادیپی /الکترایی) ، نهفتگی و تناسلی را چطور پشت سر بگذارد و ماهیت و کیفیت مراقبت های والدین چگونه باشد ، بر سر زندگی شخصیت تاثیر می گذارد. در یک شخصیت بهنجار ، انرژی لیبیدویی چنان موثر و درست توزیع می شود که تمام بخش های شخصیت ، مقدار انرژی لارم برای بهینه کار کردن را دریافت می کنند. اما در شخصیت نا بهنجار ، یک یا چند عنصر شخصیت نا متعادل می شوند و شخص ، درگیر رفتار نا کارآمد می شود. برای نمونه کسی که ایگوی ضعیفی دارد ، انرژی لیبیدویی کافی در ایگوی خود سرمایه گذاری نکرده تا ایگو بتواند به تعارض میان توقعات رقیب اید و سوپرایگو رسیدگی کند. او که نمی تواند در برابر فشارهای محیطی ، ثبات هیجانی خود را حفظ کند ، به سوی افسردگی واپسروی میکند یا درگیر نشانه های اضطراب می شود.

در هر مرحله رشد روانی جنسی ، یک ناحیه شهوت زا درگیر است. نواحی شهوت زا ، بخش هایی از بدن هستند که وقتی از تنش رها می شوند و انرژی لیبیدویی در اختیارشان قرار می گیرد ، احساس لذت می کنند. 

---

 

مرحله دهانی

انرژی لیبیدویی کودک در بدو تولد در اید متمرکز است. در مرحله دهانی رشد ، یعنی بین زمان تولد تا تقریبا هجده ماهگی ، لیبیدو در نواحی دهانی نیروگذاری می شود. نوزاد دنیا را از طریق دهان کشف میکند . جویدن ، مکیدن ، خوردن ، گاز گرفتن و گریستن ، موجب تخلیه تنش می شوند و نوزاد را کامروا می کنند. پستان مادر شی ارضا کننده و لذتبخش است.

کیفیت مراقبت های والدین در این مرحله شالوده سلامت روان و آسیب های روانی کودک را پی ریزی میکند. به عنوان مثال اگر از کودک مراقبتی توام با ظرافت و حساسیت و محبت آمیز به عمل آید ، تصویر مثبتی از خودش و دیگران در ذهنش نقش می بندد . اما اگر محرومیت دهانی شدید را تجربه کند ، آنرژی لیبیدویی او در مرحله دهانی حبس می شود ، چون تمانا و احتیاج شدید او بر آورده نشده و در صدد جبران لذت از دست رفته بر می آید. وقتی نیاز های دهانی بر آورده نمی شوند و کودک از پستان محروم می شود ، تحمل ناکامی او کم میشود و در بزرگسالی به راحتی اسیر اضطراب ، خشم ، درماندگی و افسردگی می شود. اما وقتی نیازهای دهانی کودک بیش از حد بر آورده شود ، خطر خود شیفتگی وجود دارد و شخص در بزرگسالی احساس میکند در تمام توقعات خود محق است. بسیاری از آسیب های روانی بزرگسالی از جمله وابستگی ، بی اعتمادی و واماندن از مراقبت ظریف و دلسوزانه از دیگران ، در تثبیت های دهانی ریشه دارد.

مرحله مقعدی

در مرحله مقعدی که حدود هجده ماهگی تا سی و شش ماهگی است ، لیبیدو در ناحیه مقعدی نیروگذاری می شود. تخلیه مدفوع و ادرار ، یا ول کردن ، لذت بخش است. وقتی والدین ، آموزش روی لگن نشستن را شروع میکنند ، کودک از این که باید مدفوع و ادرارش را نگهدارد ، ناراحت می شود. اگر تربیت و نحوه راهنمایی کودک درست باشد ، در بزرگسالی از عهده بسیاری از مسئولیت ها بر خواهد آمد. آموزش به شدت سختگیرانه یا سهل گیرانه آداب توالت رفتن می تواند مشکلاتی را در بزرگسالی ایجاد کند. اگر والدین خیلی سختگیرانه و قهر آلود برخورد کنند ، ممکن است کودک در برابر کنترل بیرونی مقاومت کند و مدفوع اش را نگهدارد. در این صورت ، آدمی لجوج ، اهل مقاومت و سرکش می شود یا بیش از حد شاکی می شود. اما اگر والدین خیلی سهل گیری کنند ، توان کنترل و تحمل ناکامی کودک به قدر کافی پرورش نمی یابد و اسیر اضطراب ، خشم و درماندگی می شود. فرزندان این والدین در بزرگسالی ممکن است مقعدی -احتباسی (لجوج – خسیس) ، منفعل – پرخاشگر  یا مقعدی – دفعی (کثیف و نامرتب ولی سخاوتمند) شوند.

مرحله نهفتگی

با تکمیل مرحله آلتی ، مرحله نهفتگی شروع می شود و تا بلوغ طول می کشد. (از ۶ سالگی تا ۱۲ سالگی). در این مرحله ، لیبیدو به مدرسه ، ورزش و سایر فعالیت های بیرونی معطوف می شود. تکانه های جنسی واپس رانی و فعالیت های دهانی ، مقعدی و آلتی واپس رانی می شوند.

منبع: مراحل روانی جنسی در کارگاه روان شناسی روانکاوی از نگاه فروید

خلاصه کارگاه روان شناسی روانکاوی از نگاه فروید

ساختارهای شخصیت

در این قسمت از کارگاه بر سر موضوع شکل گیری ساختار های شخصیت بحث شد. در ابتدا فروید ، ساختار شخصیت را به سه قسمت تقسیم کرد:

اید

ایگو

سوپرایگو

انرژی لیبیدویی در بدو تولد در اید متمرکز است ؛ اما این انرژی به تدریج به ایگو و سوپر ایگو القا می شود . چون اید ، ایگو و سوپرایگو سر لیبیدو رقابت میکنند ، تعادل اهمیت پیدا میکند. اگر انرژی بیش از اندازه در یک ساختار سرمایه گذاری شود ، برای ساختارهای دیگر ، انرژی زیادی نمی ماند. مثلا اگر اید بیشتر لیبیدو را به خود اختصاص دهد ، سوپر ایگو و ایگو به اندازه کافی انرژی نخواهند داشت تا کارهای اصلی خود را انجام دهند. نکته دیگری که در این بحث اهمیت دارد ، نحوه شکل گیری و سطوح آگاهی این بخش ها است. اید کاملا ناهشیار است و در مرحله دهانی شکل می گیرد ؛ ایگو تا حدودی هشیار و نا حدودی ناهشیار است و در مرحله مقعدی ، شروع به شکل گیری میکند ؛ سوپر ایگو نیز هشیاری  و ناهشیار است و در مرحله آلتی شکل می گیرد.