استرسهای شدید و طولانی مدت و تجربیات ناگوار و آزار دهنده در دوران کودکی ممکن است بر سلامت روانی و جسمانی کودک اثرات منفی بگذارد و سعادت و زندگی عاطفی او را با مشکلات عمیقی مواجه کند. این تجربیات تلخ امکان دارد رشد و تکامل مغز را دچار اختلال کنند و در نهایت باعث بروز بیماریهای روانی یا مشکلات اجتماعی جدی برای فرد شوند.
در یک کارگاه روانشناسی کودک که با موضوع تجربیات ناگوار دوران کودکی برگزار شد، ابتدا درباره انواع رفتارهای آزاردهنده و تجربیات سخت پس از آن و سپس بیماریهای روانی و جسمانی ناشی از این تجربیات صحبت شد.
صرفا ناگوار و سخت بودن این اتفاقات چندان مشکل زا نیست، تجربیاتی که کودک پس از آن با آنها مواجه میشود و از قدرت درک او خارج هستند و به تنهایی باید با آنها کنار بیاید ایجاد مشکل میکنند. یعنی کودک بدون هیچ کمک و مهارت و تجربهی قبلی، در شرایط استراس زای جدیدی قرار میگیرد که نمیداند چگونه باید واکنش نشان دهد. که در نهایت ضربات جبران ناپذیری بر او وارد میکند.
ذکر نمونههایی از تجربیات ناگوار دوران کودکی در کارگاه روانشناسی کودک
تجربیات ناگوار دوران کودکی بنا بر استاندارد سازمان بهداشت جهانی، رویدادهایی است که در ۱۸ سال اول زندگی بیش از یک بار تکرار شدهاند و سلامت کودک را حتی در سالهای بزرگسالی به خطر میاندازند:
• آزارهای جسمی: کتک زدن و یا هرگونه ضرباتی که بر بدن کودک وارد شود.
• آزارهای عاطفی: توهین و تحقیر شدن کودک از سمت اعضای خانواده، تهدید کردن کودک به ترک او یا بیرون کردن او از خانه.
• آزارهای جنسی: هرگونه آزار و اذیتی که ماهیت جنسی داشته باشد.
• به زندان افتادن پدر یا مادر کودک.
• طلاق و جدایی والدین کودک.
• ضرب و شتم، خشونتهای فیزیکی و کلامی بین سایر اعضای خانواده جلوی چشم کودک.
• کودک تجربهی خشونت جمعی را داشته باشد مانند جنگ، عملیات تروریستی، کشمکشهای قومی یا سیاسی، نسلکشی، سرکوب، مفقود شدن، شکنجه، خشونت سازمانیافته مثل سرقت مسلحانه یا نزاع اراذل و اوباش و در طی این اتفاقات یکی از اعضای خانواه یا دوستان و نزدیکان کودک مورد ضرب و شتم توسط مهاجمین قرار گرفته باشد و یا در جریان این اتفاقات جان خود را از دست داده باشد.
• گوش ندادن به کودک، نادیده گرفتن او، سهیم نکردن او در کارهای جمعی مربوط به خانواده، قهر کردن با کودک.
مشکلات جسمی
اما مشکلات این کودکان فقط محدود به مشکلات رفتاری و روحی نیست و آنها بیشتر از دیگران در معرض بیماریهای جسمی مانند سرطان، سکته مغزی، دیابت، شکستگی استخوان، بیماریهای قلبی و دستگاه ایمنی و… قرار میگیرند.
مشکلات فردی و اجتماعی
توقف ادامه تحصیل، شکست تحصیلی و شغلی، مشکلات شدید مالی و فقر، بیماریهای آمیزشی، حاملگی در سن پایین و…