بدون شک یکی از مهمترین و مؤثرترین دوران زندگی آدمی که در آن شخصیت فرد پایهریزی شده و شکل میگیرد؛ دوران کودکی است. امروزه این حقیقت انکارپذیر به اثبات رسیده است که کودکان در سنین پایین فقط به مراقبت جسمانی نیاز ندارند؛ بلکه این توجه و تربیت باید همهی ابعاد وجودی آنها شامل رشد اجتماعی، عاطفی، شخصیتی و هوشی را در بر گیرد. طبعاً فرزند انسان نیز از همان کودکی توانایی برقراری و قابلیتهای یک زندگی اجتماعی را دارد. در کارگاه روان شناسی کودک با موضوع نقش والدین در شکلگیری شخصیت کودک عنوان شد که نقش پدر و مادر، بسیار حیاتی است و کودک روابط اجتماعی خود را از پدر و مادر میآموزد. اگر بخواهیم کودکی اجتماعی پرورش دهیم، از همان ابتدا باید به نیازهای او پاسخ دهیم و برای این منظور باید نیازهای اجتماعی او را بشناسیم.
فرزندان بنیانهای آموزشی خود را از طریق اعضای خانواده به دست میآورند. جو دوستانه و همدلانه خانواده و فهم مشترک موجود در اعضا کمک میکند تا به نوعی آموزش غیررسمی در کودکان نهادینه شود.
آموزههای والدین به فرزندان
خانوادهای مفرح مکانی مطلوب برای رشد شخصیت فرزندان است. فرزندی که در چنین خانوادهای زندگی میکند رفتار اعضای خانوادهاش را تقلید میکند. هماهنگی روابط در خانواده بین پدر و مادر و برادرها و خواهران و هر رابطهای که در خانواده شکل میگیرد آرامشی ایجاد میکند که برای شکلگیری شخصیت فرزندان اهمیت بسیاری دارد. چنین جوی کمک میکند تا فرزندان خوب یاد بگیرند و به دنبال سلامت جسم و روان خود باشند.
اعتماد و امنیت
تربیت کودک از بدو تولد و حتی قبل از آن شروع میشود و با اینکه والدین این نکته را میدانند هرگز تصور نمیکنند که رفتارهای به ظاهر کماهمیت و جزئی آنها چه تأثیر شگرفی روی شخصیت آینده کودکان میگذارد.
یکی از اصلیترین کلیدهای تربیتی کودکان جلب اعتماد است. برخلاف تصور بسیاری از والدین جلب اعتماد کودک نتیجه فرایند پیچیده و زمانبری نیست بلکه با پاسخگویی به نیازها و درک احساسات و خواستههای کودک محقق میشود.
استقلال
کودک همچنین در مراحل رشد و تکامل خود و پس از کسب امنیت و احساس آرامش در فضای پیرامون خود، اولین تلاشها را برای کسب استقلال از سنین ۱٫۵ تا ۲ سالگی آغاز میکند. یکی از اولین نشانههای این استقلال، تلاش برای غذا خوردن به تنهایی است.
هویتیابی
کودک طی سالهای اولیه زندگی، موجودیت خود را به رسمیت میشناسد و طی مراحل رشد و تکامل به برداشت کاملتری از شخصیت خود میرسد.
در کارگاه روان شناسی با موضوع نقش والدین در شکلگیری شخصیت کودک، به نقش پدر و مادر به طور جداگانه پرداخته شد.
نقش تفاهم والدین در تربیت فرزند
تفاهم والدین در تمام صحنههای زندگی، موچب استحکام پایههای خانواده میگردد. به ویژه با تفاهم با همدیگر علاوه بر اینکه کانون زندگی را گرمتر نمودهاند، فرزندان چنین خانوادهای نیز از سلامتی کاملتر و شخصیت واقعی برخوردار میگردد. بنابراین تفاهم والدین محیط زندگی را سرشار از صمیمیت و صفا میکند. از این رو محیط خانواده در تشکیل شخصیت انسان نقش بنیادین و مؤثر دارد. سنتها، الگوها و ضولبط و قوانین آن در فرزندان اثر میگذارد.
خانواده عامل انتقال فرهنگ، تمدن، آداب و سنن است و نقش و تأثیر آن همیشگی است. تشکیل خانواده باید بر مبنای تفاهم و ایجاد فضای دوستی پایهگذاری شود؛ زیرا در پرتو صفا و صمیمیت زندگی مفهوم واقعی پیدا میکند و فرزندانی با روان سالم تحویل جامعه داده میشود.
توصیههایی به والدین
– رعایت کردن حق همسر و احترام گذاشتن به او در حضور فرزندان
– مشخص کردن مرزهای بین اعضای خانواده و وظایف آنان
– اگر فرزندمان کار ناشایستی انجام داد به او برچسب دختر / پسر بد نزنیم.
– به جای فرزندمان تصمیم نگیریم.
– حریم خصوصی او را محترم بشماریم.